فـــراسوز

پیشرفته‌ترین جت‌های جنگنده دنیا در نبرد هوایی کدامند، جایی که سرعت و ارتفاع همه چیز نیست بلکه توانایی حمله دقیق به یک هدف هوایی یا زمینی و بازگشت ایمن به خانه تعیین کننده هستند؟ 

آیا پیشرفته بودن یک جت جنگنده به زیبایی شناسی، میهن پرستی، پنهانکاری یا فناوری باز می‌گردد؟

۵- Sukhoi Su-۳۵

سوخوی Su – ۳۵ به دلایل زیادی شایسته قرار گرفتن در این فهرست است؛ یکی از این دلایل این است که این جنگنده از یک رادار اسکن الکترونیکی غیرفعال ایربیس –‌ای (Irbis – E) بهره می‌برد که می‌تواند در محدوده‌های تا ۳۵۰ کیلومتر اهداف و تهدیدات را شناسایی کند، علاوه بر یک اسکنر نوری و مادون قرمز، که اهداف هوایی را در سکوت شناسایی می‌نماید. این امر می‌تواند با یک سیستم دوربین هدآپ یا دوربین روی کلاهخود تکمیل شود، همانطور که در مورد سو -۲۷ که سو -۳۵ بر اساس آن ساخته شده نیز صدق می‌کند. طبق این مستند روسی به زبان انگلیسی، سو -۳۵‌ها همچنین دارای یک لینک اطلاعاتی هستند که ویژگی مشترک هر پنج جنگنده ذکر شده در این مطلب است.

علاوه بر این، Su – ۳۵ دارای قدرت جهت دهی رانش و توانایی حمل طیف گسترده‌ای از مهمات، از موشک‌های هوا به هوای رادار فعال با برد ۳۰۰ کیلومتر برای برتری هوایی تا موشک‌های ضد تشعشع برای سرکوب پدافند هوایی تا انواع مهمات دقیق هوا به زمین است. در جنگ روسیه با اوکراین، سو -۳۵ موشک‌های ضد تشعشع شلیک کرده، بمب‌های گلایدری هدایت شونده با جی پی اس پرتاب کرده و همچنین موشک‌های هوا به هوای دوربرد را نیز روانه اهداف اوکراینی کرده است. همانطور که در تصویر گرفته شده توسط یک هواپیمای Boeing P-۸A Poseidon نیروی دریایی ایالات متحده در زیر پیداست، سوخو ۳۵ می‌تواند موشک‌های نیمه فعال هدایت راداری را زیر ورودی موتور حمل کند، موشک‌های رادار فعالی که رادار کوچک خاص خود را برای رهگیری اهداف دارند.

در نهایت، Su – ۳۵ یک هواپیمای بسیار دوربرد است که قادر به مانور در فضا‌های اندک و قدرت حمل محموله‌های متنوع است. سیستم آویونیک این جنگنده روسی نیز در به کارگیری چنین سلاح‌هایی موثر است.

۴- Eurofighter Typhoon

انتخاب بین Typhoon، Dassault Rafale و Saab Gripen E/F برای این فهرست و جایگاه بسیار دشوار بود. با این حال، تایفون می‌تواند کمی بیشتر بار حمل کند، کار‌های بیشتری انجام دهد، مسافت بیشتری را طی کند و مانند Dassault Rafale، خود را در میدان نبرد ثابت کرده است.

همچنین چیزی که به تایفون و مسلماً سوخو ۳۵ برتری نسبی به دیگر جنگنده‌های اروپایی مذکور می‌دهد، قابلیت حمل موشک ضد تشعشع است. این جنگنده یوروفایتر قادر به حمل موشک هدایت چند حالته SPEAR ۳ به علاوه نسخه SPEAR EW است که می‌تواند رادار‌های دفاع هوایی دشمن را دچار اختلال کند. بر اساس سایت ThinkDefence.co.uk، موشک SPEAR ابتدا برای F – ۳۵ B و یوروفایتر تایفون در نظر گرفته شده بود. سه موشک می‌توانند یک پایه به صورت بیرونی و چهار موشک به هر یک از دو پایه داخلی F – ۳۵ متصل شوند. در این ویدیو می‌توانید شبیه سازی شلیک با نسخه جنبشی این موشک را تماشا کنید.

یوروفایتر از نظر مانورپذیری نیز بسیار پیشرفته است و دو موتور Eurojet ۲۰۰ آن قادر به تولید ۱۳،۵۰۰پوند نیروی رانشی بدون پس سوز / حرارت مجدد و هر کدام ۲۰،۲۰۰ پوند نیروی رانشی در صورت وجود پس سوز/حرارت مجدد هستند؛ بنابراین یوروفایتر تایفون می‌تواند هم قدرت رهگیری هوایی و هم ممانعت عملیاتی خوبی داشته باشد.

در مورد سنسورها، یوروفایتر در درجه اول از Euroradar Captor برای اسکن و یافتن سریع اهداف استفاده می‌کند- که اکنون به رادار آرایه الکترونیکی فعال Captor-E ارتقا یافته است که برای حرکت دادن پرتو راداری به کمک مکانیکی نیاز ندارد. همچنین، برخلاف رادار اسکن الکترونیکی غیرفعال به عنوان یک فرستنده و گیرنده بزرگ، واژه “فعال” به این معنی است که هر بخش آنتن، فرستنده و / یا گیرنده خاص خود را دارد. این یوروفایتر همچنین دارای تجهیزات ردیابی هوابرد مادون قرمز منفعل (PIRATE) خود است. PIRATE یک سیستم جستجو و ردیابی مادون قرمز است که به تایفون اجازه می‌دهد هواپیما‌های دیگر را بدون انتقال هیچ سیگنالی ردیابی کند که شناسایی آن را به شدت دشوارتر می‌کند. در نهایت، یوروفایتر می‌تواند یک غلاف مادون قرمز با نشانگر لیزری داشته باشد تا اهدافی را برای حمله بمب‌های دقیق پیدا و مشخص کند.

۳- F/A-۱۸ E/F Super Hornet و EA-۱۸G Growler

بله، سوپر هورنتی که در فیلم Top Gun: Maverick به شهرت رسید نیز در این لیست قرار دارد. اما دلیل اصلی اینکه چرا سوپر هورنت در این فهرست در رتبه سوم قرار گرفت در نسخه سینمایی فاش نشد.

به عبارت دیگر، نوع حمله هوایی الکترونیکی EA – ۱۸ G Growler که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، دارای تجهیزات الکترونیکی بیشتر، دو غلاف روی نوک بال و بدون توپ ۲۰ میلی متری نصب شده بر روی دماغه است که می‌تواند جمینگ از فاصله دور، تجسس الکترونیکی، حمله هوایی الکترونیکی و سرکوب سیستم‌های دفاع هوایی را انجام دهد. به طور خلاصه، یافتن و سرکوب هر چیزی در طیف الکترومغناطیسی، از رادار‌ها گرفته تا تلفن‌های همراه برای این جنگنده آسان است.

سوپر هورنت و گرولر مشترکاً یک مجموعه آویونیک تاثیرگذار مانند دوربین راهنمای نصب شده روی کلاهخود یا JHMCS را در خود دارند. سوپر هورنت و گرولر می‌توانند تسلیحات مختلفی را حمل کنند، از موشک سایدوایندر AIM – ۹ X گرفته تا موشک AIM – ۱۲۰ AMRAAM تا همه مهمات هوا به زمین ایالات متحده. در نهایت، از میان پنج مورد این فهرست، تنها سوپر هورنت می‌تواند به عنوان یک تانکر سوخت رسان هوایی عمل کند. به این ترتیب، سوپر هورنت و گرولر جت‌های جنگنده پیشرفته‌ای هستند و همانطور که در این ویدیو مشاهده می‌کنید، این هواپیما‌ها در حال دریافت ارتقای Block III هستند.

اوه، و یک پیشرفت دیگر: سوپر هورنت و گرولر نردبان پرواز خود را دارند که تغییری جزئی، اما مهم است.

۲- F-۱۵EX Eagle II

اف -۱۵ EX ایگل ۲ تازه‌ترین نسخه از جنگنده مشهور اف -۱۵ ایگل است، هواپیمایی که در برهه‌ای در دهه ۱۹۷۰ تنها برای برتری هوایی طراحی شد. علاوه بر این، ایگل ۲ با توانمندی بیشتر در حمل سلاح و سنسور‌های بهتر، هم در حوزه نبرد‌های هوا به هوا و هم هوا به زمین، بر قابلیت‌ها و آمار موفقیت F-۱۵ Eagle می‌افزاید.

تا آنجا که به سنسور‌ها مربوط است، با یک رادار آرایه اسکن شده الکترونیکی فعال (AESA) از نوع AN/APG-۸۲ (V) ۱ ساخت ریتون، یک جستجوگر و ردیاب مادون قرمز Legion Pod (برای ردیابی اهداف هوایی بدون انتقال سیگنال‌های رادیویی از رادار) ساخت لاکهید مارتین، و یک غلاف هدفگیری آی آر، جنگنده F-۱۵EX Eagle II به توانایی F – ۱۵ در جستجو، شناسایی و حمله در صورت لزوم افزوده است. بر اساس مصاحبه‌ای که The War Zone با توسعه دهنده اصلی این رادار داشته، رادار AESA نیاز به تعمیر و نگهداری را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، رادار AESA یک نسخه تکامل یافته از APG – ۷۹ در جنگنده F / A – ۱۸ و رادار APG – ۶۳ V ۳ در جنگنده F – ۱۵ C / D است که بهترین ویژگی‌های هوا به زمین و هوا به هوای این دو سیستم را در خود دارد. در نهایت، میشل استیچینسکی، رئیس برنامه رادار F-۱۵ در ریتون در گفتگو با The War Zone، در خصوص اشتراکات این جنگنده با اف-۳۵ گفته است:

اساساً F – ۱۵ EX با F – ۳۵ مقایسه می‌شود، اما در واقع، از نظر من، آن‌ها در حالت کار کردن با هم در بهترین شرایط قرار دارند و F – ۱۵ EX به آن‌ها این توانایی را می‌دهد که از طریق رادار قدرتمند خود، آن چراغ جستجوی بزرگ را در موقعیت مورد نیاز در کنار خود داشته باشند.

علاوه بر این، کابین خلبان F – ۱۵ EX دارای یک صفحه نمایش لمسی بزرگ قابل برنامه ریزی مجدد در مقابل نمایشگر‌های چند منظوره کوچک F – ۱۵ E و کابین خلبان قدیمی F – ۱۵ C است که در نسخه‌های قبلی در اواخر سال ۲۰۱۰ با یک نمایشگر بزرگ چندمنظوره همگام سازی با Sniper IR جایگزین می‌شد؛ بنابراین در حال حاضر یک F – ۱۵ C مدرن شده در یک ماموریت برتری هوایی در فاصله زیاد از هواپیما‌های دشمن بالقوه می‌تواند تایید بصری داشته باشد. این قابلیت به F – ۱۵ EX منتقل شده است.

در نهایت F – ۱۵ EX تمام قابلیت‌های هوا به زمین F – ۱۵ E، به علاوه امکان منحصربفرد حمل موشک‌های ضد تشعشع، و تمام قابلیت هوا به هوای این جنگنده را حفظ می‌کند. به همین زودی، F – ۱۵ EX الهام بخش نسخه‌های جدیدی مانند F-۱۵IA برای اسرائیل شده است که می‌تواند موشک ضد تشعشع AGM – ۸۸ B HARM را حمل کند.

در دورانی که جنگنده‌ها باید با منوی گسترده‌ای از سلاح ها، با دقت بالا حمله کنند و با دیگر جنگنده‌ها بجنگند، F – ۱۵ همچنان قدرت و کارآیی خود را حفظ کرده است.

۱- F-۳۵ A/B/C Lightning II/Panther

مهم‌ترین دلیلی که خانواده F – ۳۵ را به عنوان پیشرفته‌ترین جنگنده جهان برجسته می‌سازد، توانایی F – ۳۵ در ادغام سنسور‌های مختلف و نمایش دادن اطلاعات مهم و حیاتی روی نمایشگر نصب شده روی کلاهخود هوشمند خلبان است که می‌تواند ۴۰ درجه افقی و ۳۰ درجه عمودی را نمایش دهد. صفحه نمایش کلاهخود F – ۳۵، یک صفحه نمایش هدآپ، یک دوربین دو چشمی که دید در شب را بدون نیاز به دوربین‌های دید در شب جداگانه فراهم می‌سازد و یک دوربین هدف گیری بصری را با هم ترکیب کرده است. علاوه بر این، دوربین کلاهخود F – ۳۵ می‌تواند تصویری را با ترکیب تصاویر شش سنسور بصری مختلف در اطراف هواپیما خلق کند تا خلبان بتواند همه چیز را در هواپیمای خود تحت نظر داشته باشد. طبق بروشور شرکت سازنده، نمایشگر Collins Aerospace برای هر خلبان سفارشی سازی شده و دارای قابلیت ضبط ویدیویی است. اگر دوربین کلاهخودی و کنترل‌های سوپاپی و جوی استی کافی نیست – کابین خلبان با چند کنترلگر لمسی و یک صفحه لمسی بسیار بزرگ مجهز شده است.

این قابلیت‌ها دقیقاً همان چیزی است که باعث شده F – ۲۲ A رپتور که مورد تحسین همگان قرار دارد، در این لیست قرار نمی‌گیرد. بله، F-۲۲A دارای جهت دهی رانش است، سریع‌تر از اف -۳۵ است و حتی پنهانکاری بهتری نسبت به اف -۳۵ دارد، اما F-۲۲A فاقد سنسور‌ها و قابلیت حمل سلاح گسترده اف -۳۵ است. در عوض، در حالی که F – ۲۲ تنها می‌تواند موشک‌های AIM-۱۲۰, AIM-۹، یک توپ ۲۰ میلی متری، بیش از ۹.۵ تن پرتابه‌های با هدایت دقیق موسوم به J-DAM و هشت بمب Small Diameter را حمل کند، F – ۳۵ می‌تواند سلاح‌های بیشتری را از نظر تنوع و کمیت در خود داشته باشد. علاوه بر این، F – ۳۵ A دارای سنسور‌های نوری برای کمک به هدفگیری و شلیک این سلاح‌ها است. در نهایت، F – ۲۲ A به نمایشگر‌های چندمنظوره متعلق به دهه ۱۹۹۰ وابسته است، اما F-۳۵A دارای نمایشگر عریضی است که می‌تواند داده‌های پرواز را در کنار داده‌های سنسور و پیام‌های متنی نمایش دهد.

در ادامه، یکی دیگر از پیشرفت‌های خانواده F – ۳۵ رادار AN/APG-۸۱ AESA ساخت کمپانی نورثروپ گرومن است. این رادار می‌تواند در برد‌های بلند عمل کند و به حالت رادار دیافراگم مصنوعی (SAR) برود تا مکان‌ها را برای یافتن اهداف نقشه برداری کند و مختصات GPS را بدون در نظر گرفتن پوشش ابری تولید نماید.

اما زمانی که پوشش ابری مشکل ساز نباشد، لاکهید مارتین یک سیستم هدف گیری نوری الکترونی (EOTS) را در زیر پنجره‌ای از جنس یاقوت کبود در دماغه هواپیما تعبیه کرده است. اساساً، قرار دادن غلاف‌های هدف گیری IR نسل‌های قبلی هواپیما در داخل F – ۳۵ مانع از آن می‌شود که آن‌ها یک پایه بیرونی را برای اهداف لیزری اختصاص دهند یا رادار خود را برای تولید مختصات GPS برای یک سلاح هدایت شده توسط GPS روشن نمایند.

یک هواپیما می‌توان تمام سنسور‌ها را روی خود داشته باشد، اما هواپیما باید به هدف برسد. در مورد F – ۳۵، این جنگنده از موتور توربوفن پس سوز F۱۳۵ ساخت کمپانی Pratt & Whitney بهره می‌برد که دارای ۲۸،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه خشک و ۴۳،۰۰۰ پوند نیروی پس سوز است. اف-۳۵ دارای یک نسخه جامپ جت است که می‌تواند ۱۸،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه در پشت، ۲۰،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه در فن بالابر و ۳،۹۰۰ پوند نیروی پیشرانه در هر دو پست غلتک برای کمک به کنترل F – ۳۵ B در پرواز عمودی تولید کند. در نهایت، موتور این جنگنده با یک سیستم مدیریت سلامت همراه است که بر سلامت موتور نظارت می‌کند و امکان دورسنجی (کنترل وضعیت از راه دور) را برای تعمیرکنندگان فراهم می‌کند که عیب یابی را تسهیل می‌نماید.

در پایان، F – ۳۵ پیشرفته‌ترین جنگنده از نظر کابین خلبان، سنسورها، قابلیت حمل سلاح و موتور است. علاوه بر این، اف -۳۵ قرار است برای رادار بسیار غیرقابل شناسایی و پنهانکار باشد. اما هنوز هم آن قدر توانایی دارد که بتواند نردبان خودش را حمل کند.

نتیجه گیری

بیایید واضح بگوییم: دیگر سرعت نیست که پادشاه جت‌های جنگنده را تعیین می‌کند. یا حتی قابلیت پنهانکاری با سلاح‌های معدود. در عوض، توانایی مبارزه با هدف، دسترسی و ارائه تاثیرات غیرانفجاری- جنبشی یا الکترومغناطیسی-، چیزی است که در دهه ۲۰۲۰ اهمیت دارد. در حال حاضر چندمنظوره بودن و دوام و قدرت بقای بالا چیزی است که اهمیت دارد.